διαταραχές προσωπικότητας

personality disorders

Οι διαταραχές προσωπικότητας είναι μια ομάδα ψυχικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από μόνιμα, δυσπροσαρμοστικά πρότυπα σκέψης, συναισθημάτων και συμπεριφοράς, τα οποία αποκλίνουν σημαντικά από τις πολιτισμικές προσδοκίες και επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι διαχρονικά, εμφανίζονται στην ενήλικη ζωή και επηρεάζουν διάφορες πτυχές της ζωής, όπως τις διαπροσωπικές σχέσεις, την εργασία και τη συναισθηματική ευελιξία.

Χαρακτηριστικά:

  • Επίμονα και άκαμπτα μοτίβα: Οι διαταραχές προσωπικότητας παρουσιάζουν σταθερές συμπεριφορές και σκέψεις που δεν αλλάζουν εύκολα με την πάροδο του χρόνου.
  • Έναρξη στην εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή: Οι συμπεριφορές αυτές ξεκινούν από νεαρή ηλικία και συνεχίζουν να εκδηλώνονται σε όλη τη ζωή του ατόμου.
  • Επιπτώσεις στην καθημερινότητα: Τα μοτίβα αυτά επηρεάζουν αρνητικά την κοινωνική, επαγγελματική και προσωπική ζωή του ατόμου.

  • Γενετικοί παράγοντες.
  • Τραυματικές εμπειρίες ή κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία.
  • Δυσλειτουργικές οικογενειακές σχέσεις.

  • Σταθερά μοτίβα δυσπροσαρμοστικής σκέψης ή συμπεριφοράς.
  • Δυσκολία στις κοινωνικές σχέσεις.
  • Έλλειψη ευελιξίας στη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση προβλημάτων.

Γίνεται μέσω ψυχιατρικής αξιολόγησης με βάση τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5.

  • Ψυχοθεραπεία: Εστιασμένη στις σχέσεις και τη συναισθηματική διαχείριση (π.χ., Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία για οριακή διαταραχή).
  • Φαρμακευτική αγωγή: Αντιμετώπιση συνοδών διαταραχών, όπως άγχος ή κατάθλιψη.
  • Ομαδική θεραπεία: Ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων και υποστήριξη.

Οι διαταραχές προσωπικότητας χωρίζονται σε τρεις ομάδες (clusters) σύμφωνα με το DSM-5:

Ομάδα A (Παράξενες ή Εκκεντρικές):

  • Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας: Διαρκής καχυποψία και δυσπιστία προς τους άλλους.
  • Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας: Αποστροφή προς κοινωνικές σχέσεις και περιορισμένο εύρος συναισθημάτων.
  • Σχιζοτυπική Διαταραχή Προσωπικότητας: Παράξενες σκέψεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές, καθώς και κοινωνική απομόνωση.

Ομάδα B (Δραματικές, Συναισθηματικές ή Ασταθείς):

  • Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (Borderline): Ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις, αυτοεικόνα και συναισθήματα, καθώς και παρορμητική συμπεριφορά.
  • Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας: Αίσθηση μεγαλομανίας, έλλειψη ενσυναίσθησης και ανάγκη για θαυμασμό.
  • Ιστριονική Διαταραχή Προσωπικότητας: Υπερβολική αναζήτηση προσοχής και δραματική συμπεριφορά.
  • Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας: Αδιαφορία για τα δικαιώματα και τα συναισθήματα των άλλων, παραβατική συμπεριφορά.

Ομάδα C (Αγχωτικές ή Φοβικές):

  • Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας: Έντονος φόβος απόρριψης και κοινωνικής αποδοκιμασίας, που οδηγεί σε αποφυγή σχέσεων.
  • Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας: Υπερβολική ανάγκη υποστήριξης, που οδηγεί σε υποχωρητική και εξαρτώμενη συμπεριφορά.
  • Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας: Εμμονή με την τάξη, τον έλεγχο και την τελειότητα.